De waarde van zwarte en grijze lijst bij niet-consumenten 

Ondernemers kiezen er vaak voor algemene voorwaarden op te stellen; hiermee besparen zij een hoop tijd. Niet elke gemaakte afspraak hoeft in een losse overeenkomst vastgelegd te worden. Je mag niet alles zomaar in de algemene voorwaarden zetten. Op de zogeheten zwarte en grijze lijst uit de wet zijn bedingen vastgelegd waarvan we vinden dat ze zo nadelig zijn dat zij tegenover consumenten niet mogen worden toegepast. Maar wat als je geen consument bent: ontvang je dan dezelfde bescherming? De Hoge Raad sprak zich hier in september 2023 over uit. 

Onredelijk bezwarende bedingen 

Uit artikel 6:233 lid 1 BW blijkt dat een beding in algemene voorwaarden vernietigbaar is, wanneer dat beding onredelijk bezwarend is voor de wederpartij – een vrij algemene bepaling. Wanneer die wederpartij een consument is, zijn er in de wet specifieke bedingen opgenomen die onredelijk bezwarend kunnen zijn. In de zogeheten ‘zwarte lijst’ – opgenomen in artikel 6:236 BW – staan bedingen die hoe dan ook als onredelijk bezwarend aan te merken zijn. Op de grijze lijst van artikel 6:237 BW staan bedingen opgenomen die vermoed worden onredelijk bezwarend te zijn.  

In deze zaak kwam de vraag naar voren wat de zwarte en grijze lijst betekenen voor overeenkomsten waarbij de ontvanger van de algemene voorwaarden geen consument is. 

Feiten van de zaak 

In deze zaak is er een juridisch conflict ontstaan tussen eiseres (onderdeel van een financieel adviesbureau) en Hibma Zuivel (een kaas- en zuivelbedrijf). Eiseres adviseerde Hibma over een geldlening. Hibma vindt dat eiseres' haar advisering tekortschoot en vordert schadevergoeding. Eiseres verweert zich door te stellen dat de klachttermijn al is verstreken. In de algemene voorwaarden van eiseres staat namelijk opgenomen dat klachten over de verrichte werkzaamheden (in dit geval het financiële advies) 'binnen acht dagen na ontdekking, maar op zijn laatst veertien dagen na voltooiing van de werkzaamheden' gemeld moeten worden. Hibma was volgens haar te laat.  

Reflexwerking zwarte en grijze lijst 

Na een tijd procederen ligt de zaak bij de Hoge Raad. Zij stelt dat de zwarte en grijze lijst in principe alleen van toepassing zijn als het gaat om overeenkomsten met consumenten en dat kleine ondernemingen soms ook de bescherming van de zwarte en grijze lijst genieten. Dit noemen we reflexwerking. De Hoge Raad vult dit nu aan door te stellen dat reflexwerking ook voor kan komen bij grotere ondernemingen. Dit is zo wanneer de partij de overeenkomst wel heeft gesloten in uitoefening van zijn beroep of bedrijf, maar de overeenkomst zelf geen verband houdt met de kernactiviteiten van dat beroep of bedrijf. In zo'n geval kan de onderneming zoveel gelijkenis vertonen met een consument, dat de bedingen uit de zwarte en grijze lijst mee kunnen bij de beoordeling of een beding in de algemene voorwaarden onredelijk bezwarend is. 

Conclusie

Met deze uitspraak zijn de bedingen uit de zwarte en grijze lijst niet alleen meer voor consumenten onredelijk bezwarend, maar kunnen ze in bepaalde gevallen ook onredelijk bezwarend zijn voor grotere ondernemingen. 

Het opstellen van algemene voorwaarden kan door al deze nuances lastig blijven. Wij bij Waterdicht helpen je graag met het opstellen of nalezen van de algemene voorwaarden.