Onvoorziene omstandigheden

Onvoorziene omstandigheden is een juridische term voor omstandigheden die partijen niet hebben en kunnen voorzien bij het sluiten van een overeenkomst. De wet (artikel 6:258 Burgerlijk Wetboek) geeft de rechter de mogelijkheid om op verzoek van een contractspartij een overeenkomst geheel of gedeeltelijk te wijzigen of zelfs te ontbinden. Kun je bijvoorbeeld je (huur)overeenkomst ontbinden of wijzigen omdat het coronavirus een onvoorziene omstandigheid is? 

Je denkt altijd goed na over de gevolgen van een overeenkomst. Misschien is het verkopen van je crypto's aan de koper van vandaag niet het beste idee, omdat morgen de waarde enorm stijgt. Misschien is het niet slim om nu al overeen te komen dat je 300 kilo lood koopt over één maand. Wat als de prijs ineens daalt? Dan betaal je in principe de prijs die is afgesproken. Te veel dus.

Nou kent de wet een regeling voor die onvoorziene omstandigheden. Je kan je daar soms op beroepen. Ik zal ingaan op wat onvoorziene omstandigheden precies zijn voor de wet, wat het gevolg is en wanneer je een beroep op de regeling voor onvoorziene omstandigheden kan doen.

Wat zijn onvoorziene omstandigheden?

Onvoorziene omstandigheden zijn omstandigheden die niet bij het sluiten van de overeenkomst niet voorzien waren en ook niet voorzienbaar waren. De vraag is dus: waren de omstandigheden op een manier voorzienbaar? Ook als er een bepaalde kans is dat de prijs gaat stijgen kan het al voorzienbaar zijn. Ook bij bijvoorbeeld een kans van 40%. In het voorbeeld van hierboven: de kans dat morgen de waarde van je crypto’s enorm stijgt calculeer je in. Daar houd je rekening mee. Geen onvoorziene omstandigheden dus. Dat geldt ook voor een kleine schommeling van 5% in de loodprijs in het bovenstaande voorbeeld. Een stijging van 1000% zal wel onvoorzienbaar kunnen zijn.

Wat als er sprake is van een onvoorziene omstandigheid?

Onvoorziene omstandigheden kunnen ervoor zorgen dat je de overeenkomst kan ontbinden. Of dat wijziging van de overeenkomst mogelijk is. Dit alleen is niet voldoende. Sommige onvoorziene omstandigheden vallen in de risicosfeer van de partij die ermee te maken heeft. De onvoorziene omstandigheden moeten daarom wel zo zwaar wegen dat ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet verwacht kan worden. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de het écht niet van de verhuurder kan worden verwacht dat hij de huurovereenkomst geheel in stand laat in tijden van Corona.

Vertelt een overeenkomst wat er gebeurt als er onvoorziene omstandigheden zijn?

Meestal maken wij in een overeenkomst melding maken van wat er gebeurt bij bepaalde omstandigheden. De overeenkomsten zouden dan veel te lang worden. Zou er instaan wat er gebeurt bij bijvoorbeeld een prijsstijging van 1000% dan is een beroep op een onvoorziene omstandigheid niet mogelijk. De overeenkomst dwarsboomt dat dan.

Je kan de onvoorziene omstandigheid niet helemaal uitsluiten in een overeenkomst. Dit is namelijk dwingend recht. Een bepaling die de onvoorziene omstandigheid uitsluit is dus per definitie nietig.

Ook de aard van de overeenkomst zou ertoe kunnen leiden dat een beroep op onvoorziene omstandigheden niet mogelijk is. Een goed voorbeeld hiervan is de vaststellingsovereenkomst. Zo’n vaststellingsovereenkomst is namelijk bedoeld om zekerheid tussen partijen te bieden. Als één van de partijen dan een beroep op een onvoorziene omstandigheid zou kunnen doen, gaat dit in tegen de aard van de overeenkomst.

Ten slotte geldt dat de algemene opvatting zou kunnen bepalen dat een beroep op de onvoorziene omstandigheid niet mogelijk is. Ja, dit klinkt vaag. Hier zou van alles onder kunnen vallen.

Heeft een beroep op een onvoorziene omstandigheid zin?

Bij een beroep op een onvoorziene omstandigheid wordt er van een gesloten overeenkomst afgeweken. Dit maakt een beroep op onvoorziene omstandigheden altijd lastig. Het antwoord hangt altijd af van de omstandigheden van het geval. Neem bij vragen gerust contact met ons op.

Is Corona een onvoorziene omstandigheid?

Uit recente rechtspraak blijkt dat rechters de coronacrisis als een onvoorziene omstandigheid kunnen zien. Sommige rechters zijn daarbij voorzichtiger. Voor wiens risico komen de onvoorziene omstandigheden? Bij de beantwoording van die vraag zijn rechters een stuk terughoudender. In huurzaken waarin de huurder wél kon aantonen tot welke omzetdaling de lockdown had geleid, werd vaak een huurkorting van 50% toegekend.

Kan je niet aantonen dat er als gevolg van de coronacrisis sprake is van een forse omzetdaling die niet tot het normale ondernemersrisico behoort? Was er voor corona al sprake van een huurachterstand? Dan werd het beroep op onvoorziene omstandigheden vrijwel altijd afgewezen.

Conclusie

Ook al is er niet snel sprake van een onvoorziene omstandigheid is het toch goed om hier een beroep op te doen. Dan moet het wel zo zijn zijn, dat de overeenkomst niet op de manier waarop hij gesloten is in stand kan blijven. Hij móet worden aangepast volgens de redelijkheid en billijkheid. Bij een succesvol beroep op onvoorziene omstandigheden, kan de overeenkomst geheel of gedeeltelijk worden ontbonden of kan de overeenkomst worden gewijzigd.