Wijziging Wet DBA: wat je moet weten

De Wet DBA (Deregulering beoordeling arbeidsrelaties) is op 1 mei 2016 in werking getreden en heeft als doel het voorkomen van schijnzelfstandigheid. Na de invoering van de wet ontstond er echter veel onduidelijkheid over de uitvoering en handhaving. De Nederlandse overheid besloot toen een handhavingsmoratorium in te stellen; zij zouden niet actief gaan optreden ter voorkoming van schijnzelfstandigheid. Dat gaat nu veranderen.

Belangrijke wijziging per 1 januari 2025

Met ingang van 1 januari 2025 zal de Belastingdienst weer volledig gaan handhaven op schijnzelfstandigheid. Dit houdt in dat bedrijven en organisaties die zzp’ers inhuren, terwijl er eigenlijk sprake is van loondienst, kunnen worden geconfronteerd met naheffingen of boetes.

Tot nu toe konden opdrachtgevers nog volstaan met het gebruiken van de modelovereenkomsten van de Belastingdienst om aan te tonen dat er geen sprake was van een loondienstrelatie. Dat gaat nu veranderen; het gebruik van die modelovereenkomsten biedt geen volledige zekerheid meer. Dit staat namelijk haaks op het principe dat alle omstandigheden van een geval moeten worden beoordeeld, zoals door de Hoge Raad is verwoord.

Gezamenlijke verantwoordelijkheid

De opdrachtgever en de opdrachtnemer zijn samen verantwoordelijk voor het gebruik van de juiste contractvorm. Er moet daarbij gekeken worden naar twee belangrijke aspecten:

• Kenmerken van een zzp’er: Wat zijn de eigenschappen van de zelfstandige?
• Praktische uitvoering: Hoe wordt de samenwerking in de praktijk uitgevoerd?

Criteria voor zelfstandigheid

De Belastingdienst kijkt naar verschillende criteria om te beoordelen of een zzp’er daadwerkelijk als zelfstandig ondernemer opereert. Recentelijk is er een Keuzehulp gelanceerd om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Belangrijke factoren zijn onder andere:

• Ondernemerschap: Gedraagt de zzp’er zich naar buiten toe als ondernemer? Het actief beheren van een website of het aanbieden van diensten aan verschillende opdrachtgevers is hiervan een indicatie. 
• Commercieel risico: Draagt de zzp’er commercieel risico? Bijvoorbeeld, als de zzp’er de schade draagt die ontstaat door het niet goed uitvoeren van de werkzaamheden. 
• Integratie in bedrijfsprocessen: Is er sprake van inbedding van de zzp’er in de organisatie? Deze term is sinds het Deliveroo-arrest belangrijk bij de beoordeling van de arbeidsrelatie. Hoe meer de werkende onderdeel uitmaakt van de interne processen (denk aan deelname aan interne vergaderingen, het volgen van trainingen, de verplichting tot het opvolgen van interne richtlijnen, voortgangsgesprekken en meer), hoe groter de kans dat er sprake is van werken in loondienst. Je moet dus voorkomen dat de zzp’er ingebed is in de organisatie.
• Eigen investeringen: Doet de zzp’er eigen investeringen, zoals het kopen van materialen of apparatuur voor het werk?
• Vrijheid in werkwijze: Heeft de zzp’er de vrijheid om de uitvoering van het werk zelf te bepalen? De zzp’er zal dan bijvoorbeeld geen gedetailleerde instructies van de opdrachtgever te volgen. 
• Vrijheid in werktijden: Bepaalt de zzp’er zijn of haar eigen werktijden?
• Werkzaamheden: Voert de zzp’er geen taken uit die structureel deel uitmaken van de organisatie of ook door de werknemers van de organisatie worden verricht?
• Vergoeding: Krijgt de zzp’er een vergoeding die aanzienlijk hoger ligt dan het salaris van de werknemers in de organisatie? Wordt de vergoeding op factuurbasis per uur of per opdracht betaald, in plaats van maandelijks?
• Duur van de werkzaamheden: Voert de zzp’er kortlopende opdrachten uit of werkt hij of zij minder dan 20 uur per maand bij dezelfde opdrachtgever? 
• Verschillende opdrachtgevers: Heeft de zzp’er steeds verschillende opdrachten en opdrachtgevers? Daarmee is de werkende dus niet afhankelijk van één opdrachtgever. 
• Vervangbaarheid: Heeft de zzp’er de vrijheid om zich te laten vervangen? En kan dit in de praktijk ook daadwerkelijk? 
• Resultaatsverplichting: Is er een resultaatverplichting afgesproken, waarbij verwacht wordt dat er op een bepaald moment concrete resultaten worden behaald?

Hoe meer van deze punten je kan aantonen, hoe groter de kans dat de zzp’er als zelfstandige wordt aangemerkt en er geen sprake is van schijnzelfstandigheid. Let hierbij wel op dat deze criteria ook daadwerkelijk in de praktijk moeten worden gehandhaafd. Met het enkel verwerken van deze punten in de gesloten overeenkomst, ben je niet helemaal veilig. 

Heb je vragen of behoefte aan juridisch advies over de Wet DBA? Neem gerust contact op met één van onze arbeidsrechtjuristen!